مهندس فرخ می نویسد: سیسیلی وسپرز
مهندس فرشاد فرخ می نویسد:
سيسيلي وسپرز
دور آخر تورنمنت انتخابي پورتوروز 1958 ميلادي كه شش فيناليست آن از بين خود يكي را براي مبارزه بر سر عنوان قهرماني جهان برخواهند گزيد در جريان است. جوانترين شركت كننده فقط 15 سال سن دارد و در مقابل يكي از پيشتازان جدول بازي مي كند. رابرت جيمز فيشر در مقابل سواتزر گليگوريك، بيست سال مسن تر از او و استاد بزرگ با تجربه سطح جهاني با مهره سياه بازي مي كند.
Svetozar Gligoric - Robert Fischer [B98]
Portoroz Interzonal Portoroz (21), 1958
1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 6.Bg5 e6 7.f4 Be7 8.Qf3 h6 9.Bh4 g5!?
گليگوريك حيرت زده به جوانك خيره شده است. بابي فيشر ايده جسورانه اي از هرمن پيلنيك را در سيسيلي نايدورف بازي كرده است. اين تنها يك ايده غافلگير كننده براي حريفش نيست ، سرتاسر محل برگزاري بازي را مبهوت نموده است. فيشر راه در سيسيلي بد نام وسپرز مي گذارد.
پسرك چشمهايش را با انگشتان دراز و اسنخوانيش پوشاند . نگاه عميقش ثابت است. چشم هايش گاهي در صفحه اين سو و آن سو مي رود. حتي در اين سن او كارشناس خبره اي در دفاع سيسيلي است. حريف يوگوسلاوش گيج شده است: پسرك سعي دارد با تجزيه و تحليلش او را گول بزند يا دست به انتحار زده است؟
پسرك چشمهايش را با انگشتان دراز و اسنخوانيش پوشاند . نگاه عميقش ثابت است. چشم هايش گاهي در صفحه اين سو و آن سو مي رود. حتي در اين سن او كارشناس خبره اي در دفاع سيسيلي است. حريف يوگوسلاوش گيج شده است: پسرك سعي دارد با تجزيه و تحليلش او را گول بزند يا دست به انتحار زده است؟
تقابل مشهور گليگوريك و فيشر در واقع سه سال قبل از آن شروع شده بود. فيشر شاخه اي را انتخاب كرد كه در انتخابي قهرماني جهان در سال 1955 ميلادي در گوتنبرگ سرنوشتي غريب را رقم زده بود. استادان آرژانتيني ، ميگوئل نايدورف ، اسكار پانو و جرمن پيلنيك اساس آمادگي خود را براي اين تورنمنت بر دفاع سيبسيلي نهاده بودند، اما پاول كرس با يك نو آوري پانو را در بخش اول تورنمنت شكست داد و كل استراتژي تيم آمريكاي جنوبي را به هم ريخت.
آرژانتيني ها ترسيده بودند. اما در يك روز تعطيل مسابقات ، پيلنيك خوش قريحه با 9...g5 بهبود يافته سر رسيد كه به نظر مي آمد سلاح قدرتمندي در مقابل نوآوري كرس است. تيم ارژانتين و كمك هايشان 24 ساعت را برتمامي جنبه هاي ايده شيطاني زيركانه پيلنيك صرف نمودند، در آخر نايدورف بزرگ تصميم گرفت: ما 9...g5 را بازي مي كنيم.
اين تصميم منجر به " جنگ تمام عيار شطرنجي" در گوتنبرگ شد. آرژانتين پس از اتحاد شوروي قويترين تيم ملي بود ، در راند چهارده فرصت دست داد تا سه بازيكن آرژانتيني با مهره سياه در مقابل شطرنجبازان روسي يفيم گلر ، بوريس اسپاسكي و پاول كرس قرار گيرند.
در حدود نيم ساعت پس از شروع دور چهاردهم طرح آرژانتيني ها همچون رعد و برق در آسمان آبي بود. تقريبا همزمان سه استاد بزرگ 9...g5 مطمئن را بازي كردند ، و موتور تجزيه و تحليل استادان روس هم به خرد كردن آن پرداخت. آرژانتيني ها ترسيده بودند. اما در يك روز تعطيل مسابقات ، پيلنيك خوش قريحه با 9...g5 بهبود يافته سر رسيد كه به نظر مي آمد سلاح قدرتمندي در مقابل نوآوري كرس است. تيم ارژانتين و كمك هايشان 24 ساعت را برتمامي جنبه هاي ايده شيطاني زيركانه پيلنيك صرف نمودند، در آخر نايدورف بزرگ تصميم گرفت: ما 9...g5 را بازي مي كنيم.
اين تصميم منجر به " جنگ تمام عيار شطرنجي" در گوتنبرگ شد. آرژانتين پس از اتحاد شوروي قويترين تيم ملي بود ، در راند چهارده فرصت دست داد تا سه بازيكن آرژانتيني با مهره سياه در مقابل شطرنجبازان روسي يفيم گلر ، بوريس اسپاسكي و پاول كرس قرار گيرند.
تنش در سالن به اوج خود رسيد. سه صفحه نمايش وضعيت يكساني را نشان مي دادو در حالي كه روس ها در عميق ترين تفكر فرورفته بودند ميگوئل نايدورف در سالن مسابقه پرسه مي زد و سرخوش از بازيكنان نظرشان را در مورد وضعيت جويا مي شد. يكي از آن ها سوتزار گليگوريك بود كه در گوتنبرگ ستون شطرنجي مي نوشت. روي ميزها تيزترين تاكتيسين در ميان بازيكنان روس ، يفيم گلر ، اولين نفري بود كه بازي كرد. بعد از سي دقيقه يك تركيب سه حركته را بازي كرد. قرباني يك اسب و پيشنهاد يك فيل و سپس يك حركت آرام فيل :
10.fxg5 Nfd7 11.Nxe6 fxe6 12.Qh5+ Kf8 13.Bb5 Ne5 14.Bg3
اسپاسكي و كرس تقريبا با صرف يك ساعت همان حركات راپيدا كردندكه دلالت بر پايان روياي آرژانتيني ها داشت. هر سه بازي را نايدورف ، پانو و پيلنيك تقريبا به يك سبك و سياق واگذار نمودند.
اين داستان "سيسيلي وسپرز" است ، قصه وارياسيوني كه همچون ستاره اي دنباله دار ظاهر شد و به سرعت افول كرد. چه كسي جرئت داشت مجددا آن را بازي كند؟ پاسخ: پسري پانزده ساله ، و در يك بازي سرنوشت ساز ، يكي از مهمترين در دوره زندگيش !
اين داستان "سيسيلي وسپرز" است ، قصه وارياسيوني كه همچون ستاره اي دنباله دار ظاهر شد و به سرعت افول كرد. چه كسي جرئت داشت مجددا آن را بازي كند؟ پاسخ: پسري پانزده ساله ، و در يك بازي سرنوشت ساز ، يكي از مهمترين در دوره زندگيش !
فيشر وارد پورتوروز مي شود
فيشر مي دانست كه گليگوريك شاهد رويدادها در گوتنبرگ بوده است و تمام تجزيه و تحليل روسها را در اختيار دارد. در واقع او بدون زمينه چيني قبلي نظر او را در مورد اين وارياسيون مدتي قبل پرسيده بود. آخرين چيزي كه استاد يوگوسلاو انتظار داشت ديدن حركت 9...g5 به وسيله حريف دور آخرش بود. در خفا فيشر سخت بر روي شاخه پيلنيك كار كرده بود ، ساعت ها صرف كشف رازهاي اين شاخه كرد ، حتي بولتن هاي روسي زبان تورنمنت هاي سوردولوسك و چليابينسك را در جستجوي ايده هاي نو مطالعه كرد. در روز قبل از بازيش او سفارش صبحانه و ناهار و شام را در اتاقش در هتل داد ، محصول خودش را كه از آزمايشگاه بروكلين با خودش آورده بود مرور كرد و با خودش كلنجار رفت كه در اين بازي سرنوشت ساز اين شاخه را بازي كند يا نه.
فيشر مي دانست كه گليگوريك شاهد رويدادها در گوتنبرگ بوده است و تمام تجزيه و تحليل روسها را در اختيار دارد. در واقع او بدون زمينه چيني قبلي نظر او را در مورد اين وارياسيون مدتي قبل پرسيده بود. آخرين چيزي كه استاد يوگوسلاو انتظار داشت ديدن حركت 9...g5 به وسيله حريف دور آخرش بود. در خفا فيشر سخت بر روي شاخه پيلنيك كار كرده بود ، ساعت ها صرف كشف رازهاي اين شاخه كرد ، حتي بولتن هاي روسي زبان تورنمنت هاي سوردولوسك و چليابينسك را در جستجوي ايده هاي نو مطالعه كرد. در روز قبل از بازيش او سفارش صبحانه و ناهار و شام را در اتاقش در هتل داد ، محصول خودش را كه از آزمايشگاه بروكلين با خودش آورده بود مرور كرد و با خودش كلنجار رفت كه در اين بازي سرنوشت ساز اين شاخه را بازي كند يا نه.
10.fxg5 Nfd7 11.Nxe6 fxe6 12.Qh5+ Kf8 13.Bb5 Rh7!N
در پشت ميز در پورتوروز گليگوريك كم كم مي فهميد كه او در دام تدارك خانگي حريف افتاده است. جو رواني به نفع فيشر است. پس از سيزده حركت براي اولين بار مرد جوان از جاي برخاست و در سالن به قدم زدن پرداخت. او در وضعيتي كه كاملا برايش آشنا بود قرار داشت و مي توانست مدتي را با نگاه كردن به بقيه بازي ها بگذراند. در آن طرف گليگوريك پشت ميز نشسته و و غرق در تفكر است. پشت سر او ميخائيل تال با چشمان اخگر مانندش ايستاده است و به وضوح از ديدن پيچيدگي هاي اين وضعيت هنري لذت مي برد.
شطرنج همچون يك سمفوني است. اولين مرحله آن توفاني است و در مرحله بعد آرامش بر قرار مي شود. نبردي پوزيسيوني بين دو شخصيت كاملا متفاوت. حركت سيزدهم فيشر راه حمله ماتي سفيد را سد نمود . رخ در h7 وضعيت از هم پاشبده سياه را با طرح هاي تاكتيكي غير معمول جمع و جوركرد . مهمتراين كه حريفش را وادار كرد كه تمام انرژيش را براي حل آن چه كه حريف جوانش در تدارك خانگي تا حركت سي ام ديده بود، صرف كند.
اين كار بدون خطر نبود. بياييد نگاهي به جدول قبل از دور 21 بياندازيم.
شطرنج همچون يك سمفوني است. اولين مرحله آن توفاني است و در مرحله بعد آرامش بر قرار مي شود. نبردي پوزيسيوني بين دو شخصيت كاملا متفاوت. حركت سيزدهم فيشر راه حمله ماتي سفيد را سد نمود . رخ در h7 وضعيت از هم پاشبده سياه را با طرح هاي تاكتيكي غير معمول جمع و جوركرد . مهمتراين كه حريفش را وادار كرد كه تمام انرژيش را براي حل آن چه كه حريف جوانش در تدارك خانگي تا حركت سي ام ديده بود، صرف كند.
اين كار بدون خطر نبود. بياييد نگاهي به جدول قبل از دور 21 بياندازيم.
حريفان اصلي فيشر وظيفه ساده تري دارند: ديويد برونشتين بايد با رودولف كاردوسو بازي كند، استاد بين المللي كه پنج بازي را پشت سر هم باخته است. فردريك اولافسون با استاد بين المللي بوريس گريف كلمبيايي بازي دارد كه در قعر جدول جا خوش كرده است . لودويك پاخمن و لازلو زابو، رائول سانگونتي و اسكار پانو را در مقابل دارند كه در جدول اميدي براي انتخاب شدن ندارند.
در دور بيستم نزديك بود كه همه چيز براي فيشر خراب شود.با مهره سفيد و با تدارك خانگي پس از آن كه يك پياده سمي در b7 گرفت خود را در وضعيتي بازنده يافت . اما با عزمي باور نكردني تمامي حركات درست را يافت و در ماراتن 62 حركته كاردوسو را شكست داد تا اميد هايش براي انتخاب شدن پر رنگ بماند.
اكنون در آخرين دور او بايد با يكي از بهترين بازيكنان تورنمنت( و جهان ) آن هم با مهره سياه بازي كند . گليگوريك چهار بازي از پنج بازي اخيرش را برده است و در بهترين فرم است.
در دور بيستم نزديك بود كه همه چيز براي فيشر خراب شود.با مهره سفيد و با تدارك خانگي پس از آن كه يك پياده سمي در b7 گرفت خود را در وضعيتي بازنده يافت . اما با عزمي باور نكردني تمامي حركات درست را يافت و در ماراتن 62 حركته كاردوسو را شكست داد تا اميد هايش براي انتخاب شدن پر رنگ بماند.
اكنون در آخرين دور او بايد با يكي از بهترين بازيكنان تورنمنت( و جهان ) آن هم با مهره سياه بازي كند . گليگوريك چهار بازي از پنج بازي اخيرش را برده است و در بهترين فرم است.
14.Qg6 Rf7 15.Qxh6+ Kg8 16.Qg6+ Rg7 17.Qxe6+ Kh8 18.Bxd7 Nxd7 19.0-0-0 Ne5 20.Qd5 Bg4 21.Rdf1 Bxg5+ 22.Bxg5 Qxg5+ 23.Kb1
در هر مرحله گليگوريك پيشنهاد تساوي مي دهد و فيشر رد مي كندو حريف را وادار مي كند به ازاي سه پياده در مقابل يك سوار عقب بازي نمايد . فيشر عزم برد بازي را دارد و برتري پوزيسيونيش را حفظ كرده، ولو اين كه گليگوريك حركات دفاعي را عالي بازي مي كند.
23...Qe7 24.Qd2 Be6 25.g3 Rd8 26.Rf4 Qg5 27.Qf2 Kg8 28.Rd1 Rf7 29.b3 Qe7 30.Qd4 Ng6 31.Rxf7 Qxf7 32.Qe3
تنش بازي به اوج خود رسيده است ، فيشر سر از پا نمي شناسد . اما در اين لحظه او تراژدي به وقوع پيوسته را در ميز بغلي شاهد است. ديويد برونشتين ، كسي كه حتي يك بازي را در اين تورنمنت ( و حتي در انتخابي سه سال قبل) واگذار نكرده است وضعيت كاملا بازنده اي را در بازيش مقابل كاردوسو دارد. ناگهان تنش فروكش مي كند ، فيشر به انتخاب شده ها مي پيوندد. در وضعيت بالا او تساوي را مي پذيرد و سالن مسابقه را سرخوش و با غرور ترك مي كند. موقعي كه خبرنگاران در مورد بزرگترين موفقيتش در تورنمنت پورتوروز مي پرسند پاسخ مي دهد " سبقت از ديويد برونشتين بزرگ! " و هدفش در زندگي: " مبارزه بر سر عنوان قهرماني جهان در مقابل ميخاييل باتوينيك" .
