کاربردهای روانشناسی در شطرنج
همایش روانشناسی کاربردی در شطرنج
چگونه یک روانشناس ورزشی می تواند به بهبود شطرنج شما کمک کند؟
چگونه با درماندگی ناشی از باخت مقابله کنیم؟
چگونه توجه و تمرکز شطرنجی خود را در سطح عالی حفظ کنیم؟
چگونه بیش فعالی فرزندان خود را درمان کنیم؟
این نشست که با همکاری مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی اکسیر و هیأت شطرنج تهران برگزار شد ، صبح روز جمعه 10 آبان در سالن مسابقات هیأت شطرنج استان تهران با مقدمه نایب رئیس محترم و فعّال بانوان هیأت شطرنج تهران ، خانم مونا ماهینی ، آغاز شد . در ادامه جناب آقای دکتر امیر عسگری ارائه بحث داشتند.
ایشان با ضرورت بکارگیری پژوهش ها و تحقیقات علمی در ورزش صحبت خود را شروع نمودند و در این راستا استفاده از روانشناسی را بسیار مؤثر دانستند . استفاده از مربیان بدن ساز و در کنار آن ها مربیان روانشناس در بسیاری از رشته ها و کشورها نکته ای بود که ایشان اشاره داشتند و در ادامه گفتند : «این موارد در ورزش های جسمانی مثل کشتی ، فوتبال و ... رایج است و باید گفت مهمتر از این رشته ها ، رشته هایی هستند که نیاز به فعالیت فکری بیشتر دارند و در رأس این رشته ها می توان شطرنج را نام برد !!» ، همچنین ایشان یکی از مهمترین موارد مشترک ورزشی را که نیاز به مشاور یا مربی روانشناس دارد و والدین و دوستان در این موارد نمی توانند کاری و کمکی کنند ، چگونگی برخورد و مواجه ورزشکار با شکست دانستند . با تعریف شکست و ارائه آزمایش سلینگمن بحث ایشان ادامه یافت و مشکلات ، آسیب ها و نشانه هایی که ممکن است به واسطه شکست های پی در پی یا بطور کلّی شکست برای یک بازیکن بوجود می آورد برشمردند. دکتر عسگری با طرح مفهوم «درماندگی آموخته شده » و مشکلات ناشی از آن ضرورت آگاهی در این موارد را از ملازمات موفقیّت یک ورزشکار و بطور خاص یک شطرنج باز دانستند .
در ادامه بحث ایشان با طرح راه حل «رفتار درمانی شناختی» (CBT) مراحل و چگونگی اجرای این روش را توضیح دادند و مناظره با باورهای غلط را مهمترین نقطه این روش نامیدند و به نقش والدین در این زمینه پرداختند . از جمله نکات مهمی که جناب عسگری در ادامه بحث اشاره داشتند ، بحث هیجانات ورزشی و اضطراب ناشی از این هیجانات و حالت تعادل در این مسیر بود . اهمیت جسم و قوت جسمانی / فیزیکی در بحث آموزش ، شناسایی هوش و استعداد بچه ها و نظریه گاردنر در این زمینه ، نقش روانشناسی در ورزش حرفه ای و ... از دیگر مباحثی بود که ایشان بطور اشاره وار و در حدّ وسع جلسه درباره آن ها توضیحاتی را بیان فرمودند .
از دیگر نکات بسیار جذّابی که در جلسه بیان شد ، شطرنج درمانی و استفاده از آن توسط محمد بن زکریای رازی بود !!! جالب است بدانید رازی از شطرنج برای درمان چه بیماری یا مشکلی استفاده نموده است !!! خجالت ! بله رازیِ کاشف الکل و صاحب کتاب سترگ «الحاوی» از شطرنج به عنوان راه درمان خجالت که در بعضی انسان ها رایج است ، استفاده می کرده و معتقد بوده انسان های خجالتی با این کار افکار ، ذهنیّات و بیانات خود را ابراز می کنند و از این طریق می توانند راهی برای ارتباط با دیگران بگشایند !!!
امّا دکتر عسگری در بخش دیگری از بحث خود درباره آموزش مهارت های شناختی که در شطرنج نیاز هست صحبت کردند . این آموزش ها عبارتند از :
· افزایش تمرکز
· توانایی حل مسأله
· قدرت تصمیم گیری
· بالا بردن دقّت
سپس ایشان در هر یک از موارد فوق توضیح لازم ، موارد آسیب زننده و موارد تقویت کننده را برشمردند و راه های مختلفی را بطور تیتروار بیان داشتند . از جمله راه هایی که ایشان اشاره نمودند و به عنوان راه های تکنولوژیک نوین در این زمینه مطرح است ، نوروفیدبک و بیوفیدبک بود . موارد سد راه تصمیم گیری در مسابقه ، آموزش مهارت های رفتاری (مدیریت زمان ، استفاده از تجارب ، تلاش برای جبران ناکامی ها ، بالا بردن ظرفیت شکست) ، سنجش توانمندی های مرتبط با شطرنج (تمرکز دیداری / شنیداری ، کنترل پاسخ و عکس العمل مناسب ، توجه پیوسته) ، شطرنج و صفات شخصی افراد (خطرپذیری و جرأت ، رقابت طلبی ، روحیه مبارزه خواهی ، سخت رویی و جسارت) ، تأثیر شطرنج بر کارکردهای عصب شناختی مغز (توانایی پیش بینی ، استدلال دقیق ، یادگیری مشاهده ای ، سرعت عمل) ، اجزای مشکل و حل مسأله (تشخیص علل مشکلات و ارزیابی دقیق آن ها ، درخواست کمک ، پذیرش ، آشنایی با مراکز حل مشکلات ، تشخیص راه حل های مشترک برای جامعه) از دیگر مباحثی بود که توسط جناب دکتر عسگری مطرح شد . ایشان همچنین مثال هایی از قهرمانان بزرگ شطرنج و بیانات و تجربیات آن ها در لابلای توضیحاتشان داشتند که جذاب و شنیدنی بود ، از جمله ایشان نوع ژست گرفتن را یکی از عوامل تمرکز دانستند و به سبک بازیکنان روسی در این زمینه اشاراتی داشتند !!!
این جلسه که با حضور بعضی والدین محترم و بازیکنان و مربیان شطرنجی سرسبز و آراسته شده بود ، یک گل سرسبد کم داشت که با حضور پرافتخارترین بازیکن تاریخ شطرنج ایران ، جناب آقای احسان قائم مقامی ، به کمال خود رسید . استاد بزرگ قائم مقامی که از سر تواضع می گفت برای استفاده آمده است با دعوت دکتر عسگری ، آقای قندی ، خانم ماهینی ، دست اندرکاران مؤسسه اکسیر و حضّار حاضر در جلسه بیاناتی را با توجه به پرسش های دکتر عسگری داشتند و از تجربیات خود و ضرورت توجه به استفاده از روانشناسی در شطرنج سخن گفتند . همچنین قهرمان بزرگ کشورمان از همه عزیزان و مسؤولین خواستند تا با استمرار اینگونه جلسات زمینه آگاهی بخشی و رشد در این رشته ورزشی را فراهم آورند .
در پایان جلسه نیز خانم صالحیان ، مدیر مرکز اکسیر ، توضیحات مختصری را در زمینه خدمات و فعاّلیّت های این مرکز داشتند .
پاورپوینت بحث ارائه شده را اینجا ببینید .
صوت جلسه را اینجا مشاهده بفرمایید .
با صفحه تبلیغی مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی اکسیر اینجا آشنا شوید .
و این هم گزارش رسمی تصویری ( امیدوارم گزارش کلاسی این جلسه هم بزودی آماده شود)
نظرات